Gündelik yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası olan çelik, her alanda kullanılmasıyla hayatımızda çok önemli bir yer tutmaktadır. Uzay teknolojisinden kullandığımız saatlere, eğlence alanlarından demiryollarına ve spor aletlerine kadar sayamayacağımız kadar çeşitli ve farklı alanlarda kullanılan çelik, tarih boyunca en çok ihtiyaç duyulan metal olarak gösterilebilir. Her alanda kullanılıp, istenilen özelliklerin kazandırılabilmesi çeliği diğer elementlerden ayrıcalıklı kılmaktadır.
Çeliğin Üretimi
Gelişimi Demir Çağı’na yani yaklaşık 4000 yıl önceye dayanan çelik elementinin bileşiminde 1,8 oranında karbon bulunur; demir ve karbon alaşımıdır. Karbon oranı %2,1’e kadar çıkan çelikler alaşımlı çeliklerdir. Çelik, yüksek dereceli fırınlarda ham demirin %2-4 arasında oranla karbon, oksijen, kükürt ve fosfor gibi maddeler ile alaşıma girmesiyle oluşur. Sıvı haldeki çelik sonraki aşamalarda renk elde etmek için birtakım kimyasal uygulamalara tabii tutulur.
Çeliğe Esnek Yapı Nasıl Kazandırılır?
Demirin saf hali oldukça yumuşak bir yapıya sahiptir. Eklenen karbon ve diğer elementlerle dayanıklılık arttırılır. Elde edilen dayanıklılığa rağmen çelik, ışıl işlemlerden geçirilir ve esneme özelliği kazandırılır. Demirin ham hali alçak bir yerden düşse bile kolaylıkla kırılabilen bir yapıya sahiptir. Esnek yapıda bir çeliğin ise darbelere karşı dayanıklı olması çok daha kolaydır. Kullanım olarak da esnek bir çelik çoğu üretim alanında kolaylıkla işlenebilir, ekonomiktir. Bu da çeliğin öncelikli olarak tercih edilmesine sebep olur.
Çeliğin Esneme Özelliği Hangi Alanlarda Kullanılır?
Sert bir malzemenin darbelere karşı kırılgan olma ihtimali çok yüksektir. Fakat esnek yapıda bir malzeme, ani darbeleri emebilir ve darbelere belli bir oranda karşı koyma gücüne sahiptir. Çelik, üretim sanayisinde sert ve esnek haliyle de sıkça kullanılan bir üründür.
Araç jantlarında çeliğin esnek özelliği kullanılmaktadır. Bu özellik, insan gücüyle karşılaştırarak anlaşılacak bir özellik değildir. Çarpışma, sürtme gibi durumlarda çelik jantlar esnerler. Bu durum çeliğin içerisindeki elementlerin (krom, nikel gibi) yoğunluğuna bağlı olarak farklılık gösterebilir. Çelik jant her ne kadar esnek özellik sunsa da kırılma, çatlama gibi durumlar oluşabilir. Bunun dışında bıçak sanayisinde, kırılmaz bıçak üretiminde de çelikten faydalanılır. Esnek yapılı çelik boru sanayisinde de özellikle kullanılmaktadır. Çelik profillerin,
paslanmaz çelik özelliği ve bu levhaların zorlu şartlara ayak uydurabilmesi için esnek yapıda olması gerekmektedir. Bu sayede zorlu alanlarda kullanılan çelik profiller yıllarca dayanıklılık gösterirler.